Racontes de vrenhas

Guilhem

En 2020, qu’avem demandat a quauques aprenents de contar las loas vranhas.

Vrenhas en lo parçan de Senlana

N’èi pas hèit las vrenhas augan e bèth temps a, mes qu’èi vielhs soviéners que’m tornan au cap. N’èi pas desbrombat los bèths matins on los vrenhaires s’esparricavan dens las arregas, un còp que lo sorelh s’augi esquiçat la bruma.
Que’m brombi las pareishas pausadas au sòu entà que los grans desgroats de la gaspa ne sian pas perguts, sustot quan vrenhàvam Mansengon; que vesi enqüèra las pareishas vueitadas en las semaus e aqueras pujadas sus un car estret de duas arròdas d’on cabèvan sheis o ueit d’eras.
Que’m rapèri tanben, lo brut de las trascaladeras, tròç de lenha segotits a man de haut en baish entà estrepir las gaspas en la semau (quan n’i avè pas que chic de vrenhas). Au ser, qu’entení lo cant hèit de la cliquetada de las clavetas deu trolh e deu brut clar deu shuc briulant en la tina.
La maison que s’aperava au Paradís e la gojata qu’èra de las agradablas.

Carles Laterrada

Vrenhaire

N’èi pas hèit vrenhaire dempuish mila nau cents navanta quate (1994). Qu’èra deu temps on èri joen nòvi.
Qu’èri anat dens lo Medòc entà aidar un parent. Qu’avèn cuelhut arrasim tota la jornada e hèit la hèsta lo ser.

Joan Francés Marsan

Vendanges 2020

Dés le printemps après un hiver sans froid, la vigne a démarré en avance, les travaux en vert ont pu être effectués en temps voulu alors que tout le pays été confiné. Précocité et abondance était en vue, malgré les pluies de Mai Juin affectant certains cépages, les maladies ont pu être bien contrôlées.
Mais ensuite les canicules d’Aout Septembre ont accélérées les concentrations de sucre dans les grains de raisins obligeant d’avancer les vendanges pour éviter d’obtenir des vins trop lourd en alcool. Ces chaleurs au moment de la maturation ont permis un bon développement des arômes.
Ce nouveau millésime 2020 s’annonce très riche en qualité, mais dans un contexte sanitaire compliqué la commercialisation de ces vins reste un autre défi…

Tanlèu la prima après un ivèrn shens hred la vinha qu’a tornat créisher lèu, los tribalhs en verd que son poduts estar efectuats en los temps, mentre que tot lo país qu’ei embarrat.
Precocitat e abondància que son en vista, totun las plojas deu mes de Mai e Junh que tòcan daubuas varietats, las malaudias qu’estón plan controladas.
Mes après las calorassas de Agost e Seteme qu’accelèran la concentracion de sucre hens los arrasims obligant d’avançar las vrenhas tà evitar d’obtiéner vins tròp pesants en alcoòl. Aquestas calors au moment de la maturitat qu’an permetut un bon desvolopament deus aròmas.
Aceth navèth millesime que s’anoncia hòrt ric en qualitat, mes hens un contèxte sanitari complicat la comercializacion deus vins que demora un aute desfís…

Francesa Lesvaths

Per un matin

Per un matin d’octobre, qu’èm partits a la vinha
La bruma qu’èra enqüèra posada au costalat
Lo dia que serà bèth tà començar las vrenhas
Los permèrs arrajòus qu’arribaràn mei tard

Los cisèus a la man, lo cap a l’arríder
Que cantam en copant las gaspas adarron
La tista viste plea la vrenha qu’ei en avança
Los rengs d’un cap a l’aute que son viste amassats

Lo só adara haut qu’escaloreish l’esquia
Lo vin que serà bon qu’ei amassat de plan
La barrica que harà lo son trabalh d’afinar
Lo jus de l’arrasim en vin que serà cambiat

Pèir Autar

Marteror

En dus mila vint n’èi pas vrenhat… abans que’m cau anar hòrt luenh entà trobar un millesime…

Qu’èra en mila nau cent seishanta quinze, quan arribèi au mes de mai en Anjou. En lo men servici de l’Administracion, que i avè hèra de joens. Au mes de seteme, un deu lòc que m’invitè a anar vrenhar un dissabte en çò deus sons parents. En aqueth país, que i a hèra de vinhas e vins deus famós: lo celèbre actor Depardieu qu’i ei proprietari d’un domeni.

Dab los autes joens deu servici qu’arribèm au lòc de la vrenha: que’m sovieni qu’èram autan de vrenhadors com d’arrengadas… e vits que n’i avè qu’ua cinquantena per arrengada !!! La missa qu’estó viste dita.

Lo hilh de la casa que tribalhava au servici deus drets indirèctes e que verificava lo comèrci deu sucre au près deus vinhèrs. Per eth, e contra l’idea deu son pair, ne calè pas hicar nat tarròc de sucre en la fabricacion deu vin de casa. Aquera discuta qu’alimentè tot lo temps de l’aperitiu. Après que caló passar a taula.

Vrenhòta mes amassadassa gaujosa.

Pau Lesterlo

Las vrenhas en Rosselhon

Com tot an, que hasom, dab la mia hemna, las vrenhas en Rosselhon, a Vingrau, un vilatjòt a costat de Rivesaltes. La mia sògra qu’i a ua vinha tribalhada per lo noste cosin, Roman, en bio e dab un chivau aperat Parpalhon. Que vrenhèm los « Carignans » e los « Syrah », a la man , dab ua equipa de vrenhaires espanhòus e locaus. Los arrasims que son miats a la cava de Tautavel. Aquestas vinhas que apartienen a l’apellacion « Còsta deu Rosselhon Vilatges Vingrau-Tautavel ».
Lo Patric de Rivarroi (Patric Coet Lanas)

Las vrenhas deu Plaimont

Aqueste auton, qu’èi hèit las vrenhas en çò deu men hrair. Las suas vinhas, d’ua superficia de quinze ectaras, qu’ei a rasèr de la region deu Madiran e au miei de las parcèlas de la cava viticòla deu Plaimont.
Las vrenhas que’s hèn dab ua maquina de vrenhar sonque ua parcèla de Paisherenc. Lo darrèr dia qu’avem amassat los arrasims blancs e causit las gaspas dauradas tà har aqueth vin blanc doç.
Tres vrenhaires cauçats de bòtas que se son botats au debut d’ua arrengada dab los secators (ciseùs deus vinhèrs), selhas, tistèths e tistèras. Que i avèva un portaire tà duas arruas: que portavan los arrasims en ua banastra.
Lo men nebot que condusí lo tractor dab la remòrca cargada de semaus e semalons tà carrejar las gaspas au tinèr (chai) on ei lo trolh e on son las barricas e los tonèths.
Au començament, qu’avem desgruat las gaspas (desgaspar) e que las avem trolhadas tà har pishar lo purmèr jus deu vin nau. Lo vin rosat qu’ei damorat quauquas setmanas dens barricas e lo vin roi quauques mes dens tonèths de casso.
Lo men hrair ne hè ni Flòc ni Armanhac: n’a pas tèrras hens la bona zòna.

Ives Lavena

Vocabulari

Vinha ; vit (lo pè) ; malhòli (joen pè de vinha) ; paishèth ; piquetada ; hiu de hèr
Har las vrenhas ; amassar los arrasims ; vrenhar ; vrenhaire ; portaire
Bòtas ; secator ; ciseùs deus vinhèrs ; tistèth ; tistèras ; selh ; selha ; banastra (hotte)
Tractor ; remòrca ; maquina de vrenhar
Chai e tinèr ; cava viticòla ; barrica ; tonèth ; semau ; semalon ; selha ; trolh
Gaspa d’arrasims daurats ; huelhas ; ramas
Desgaspar ; desgruar ; drusc (passat au trolh) ; escarpir lo drusc (pressar un dusau còp) ; ahèts (lie de vin)
Vin nau ; vin vielh ; vin borit ; purmèr jus ; vin roi ; vin rosat ; vin blanc, flòc ; armanhac

Las vrenhas de 2020 a Vielar

Las vrenhas de las interessantas a Vielar que son las vrenhas tardivas qui’s debanaràn lo 31 de Deceme. Atau ne poish pas parlar sonque de la tradicion, hèra vielha.
Au sègle XVIIIau, ne calèva pas vrenhar lo Paisherenc abans le 4 de Noveme. Mes, en 1991, pr’amor de maishantas condicions meteorologicas, los vinhèrs qu’an decidit d’amassar los arrasims a la fin de Deceme. Atau qu’ei vadut lo Paisherenc de la Sent Silvèstre e qu’i a tanben ua bèra hèsta au vilatge (sonque aquesta annada !)

Elisabèt Sherpa

Las vrenhas, explicacions

Dempuish quauquas annadas, qu’ei de mau trobar monde entà har las vrenhas. Que i a quauquas explicacions ad aquera situacion.

1 – Calendèr
Lo començar de las vrenhas qu’es maussegur [incertain]. Que cau ua gran disponibilitat deu personau. Aquesta annada, qu’an començat per endrets au pic de agost.

2 – Rentrada universitària
Autes còps, los estudiants que començavan en octobre. Adara, que començan en seteme; atau n’i a pas hòrt de man d’òbra estudianta.

3 – Lòtge
N’ei pas aisit de trobar un lòtge per los sasonèrs.

4 – Penibilitat
Qu’es un trabalh hòrt fisic. Quauques còps, que cau trabalhar 12 òras per jorn.

5 – Cosina
Quauquas proprietats, domenis que perpausan lo disnar, mes pas tots.

6 – Remuneracion
Pas mei que lo SMIC.

Que cau apeçar [ajouter] a tot aquò las dificultats deu Covid: man d’òbra estrangèra rara, organizacion per protegir los salariats…

Blandina Daugrelh

Las vrenhas 2020?

Ne las èi pas hèitas! Mes qu’èi anat cercar un chic de palhet tà Riscla de tras Maumusson, (en çò deu Gui Lavena), un palhet meravilhós hèit dab muscat de Hamborg. En tornar que’m soi passejat dens los serròts deu costat de Madiran, dab rotetas on èri quasiment solet. Que soi tornat per lo camin deus escolans, en passar per Sent Mont, Cornelhan, Verneda. Hèra de bòscs, de campets, tà tot dise’c com un bocatge. E quan la rota serpejava au som d’un serròt la serrada deus Pirenèus qu’apareishèva com un miracle.

Lo men esperit que’s passejava dens los mens soviéners de mainat. Un dia qu’èi hèit las vrenhas en çò deu haur deu vilatge on èi viscut. Qu’avèva ua vinha sufisentament grana tà lo hornir vin per tota l’annada. Que m’avèvan balhat un vielh metau entà hicar las gaspas d’arrasims. Qu’avèvi mau a l’esquia quan me lhevavi. Que ac èi dit a un òmi que passava dab ua semau. E aqueth òmi que m’a dit: ne’t cau pas tornar quilhar! Ne’s calèva pas plànher…

Gerard Daviaud

Las vrenhas de Rotland

Las vrenhas de 2020 que’s semblan a ua recòlta quau que sia: ua bronidèra d’ua maquina qu’amassa a còps de nueit entà que tota la qualitat de l’arrasim que sia conservada.

On son las vrenhas d’autes còps on un palhat de monde que’s trobavan en las vits a tribalhar, mes tanben arríser e divertí’s. De segur, a còps la rea qu’èra dolenta, las camas eisharpadas per las sègas mes qu’èra la promessa de l’ajudèra seguenta, l’esperoquèra on s’anava béver lo borret en minjar las iròlas…

Rotland Castanhòs