Conéisher los camparòus

Guilhem

Dens un talhèr, qu’avem escmabiat sus las nostas experiéncias en cuelhuda de camparòus.

Maisherons

Ne’m veiratz pas sovent a partir cercar ceths en per’mor qu’èi la sòrta d’aver dens la familha un camparolèr de purmèra: lo men cunhat, Jan Pau. Qu’ei vadut de cap a Plasença e qu’ac sap tot suus camparòus que se pòden minjar: los noms en gascon, los lòcs, los arbos, las sasons, la lua…
Qu’emplegui lo mot de camparòu mes que se pòt tanben parlar de maisheron [nom deu camparòu que se minja en Astarac], un mot que los Anglés nos an panat e arrevirat en mushroom.
Lo Jan Pau que’us coneish a tots: los ceths de castanh, los ceths, los camparòus de pin, los camas grisas aperats a còps tremolets, las lecassinas [chanterelles], los mossarons, mes tanben los cruseracas [les russules] que n’i a tota ua familha: blancas, verds, rois, negras. Las pepiòlas o colomèlas, las aurelhetas o giròlas e los qui vagen au pè d’arbos morts o a còps poirits: los pibolats e aumats; e los bosiguets dens los prats a la fin de l’estivet e drin mei tard los broquishons o barbustons.
Jo, ne’n coneishi pas guaire mes que’m hèn tostemps autan de plaser dens la sieta. Mercés a Jan Pau.

Carles Laterrada

Los camparòus

N’èi pas jamei sabut cercar los camparòus
Quan èri mainatge jamei arrés ne m’an aprés a cercar ceps
Mei gran, tanpòc ne’m vagava pas a noste de córrer los bòscs
Mes un dia, un amic qu’a ensajat de’m miar suu sendèr de l’amassada
Mes, arren a har que calè que’u trebuquèssi e que’m hesse càder entau véder
Que cau aver lo nas e l’uelh entaus trobar devath las huelhas o au segassar.
Mes quan son hens l’assieta en moleta o atau juste cueits que son totun hèra bons

Pèir Autar

La cuelhuda de camparòus de 2020

Aqueste auton, las condicions climaticas qu’an ajudat tà la brosta de camparòus.
Que n’i a avut tà tots!
Que n’èi trobat quate còps. Qu’èi podut gostar-los e en hicar en consèrvas.
Qu’èi amassat quauques dausets (camparòus de prat) e deishat hèra de ceps hòus (faus).
La hemna qu’ei ua bona cercaira: que l’agrada de trobar los camparòus e que coneish los bons endrets! Que l’acompanhi…
A Madiran, que podem visitar ua camparolèra e i crompar dausets.

Ives Lavena

La cuelhuda de camparòus

Un dia, au bòsc au hons de la plana, lo dia seguent hens las sèrras de ‘Tanic’ o de ‘la Talhada’, lo virus deus camparòus que l’èi de la mia mairbona.
Que partívam las tres dab ma sòr, que tienèm au braç lo nòste tistèth en vime jaune coma l’aur.
La ‘Mairina’ dab lo son barròt que trucava las sègas entà har lo passatge e que disèva a votz baisha « cercatz per aciu, que’n creishen a l’acostumada ». Quauquas minutas après qu’avançavi au miei de las arromègas, enlà, suspresa, deus beròis capèths a mieitat estujats devath las huelhas mòrtas puish autes enqüèras e que tornavi los uelhs au darrèr, d’autes tostemps mei, qu’èran aciu entà nosautas.
Caps negres o marrons, deus bèths o petitons, joens o drin passats, e quitament los entamiats per los limacs ; que empleavan los nostes peiròus e après quauquas òras que tornàvam a casa urosas.
A la sason, los mes de l’estiu escorruts e las hòrtas plujas ataisadas que m’escapi soleta hens los bòscs, qu’escoti los bruts de brancas que croisheishen, d’ausèths e autes herums susprés per la mia preséncia e sovent que m’arregaudeishi de trobar aqueths preciós ceths que hèn lo delici deus nòstes repaishs de familha.

Francesa Lesvaths

La cueillette des champignons
Un jour, au bois au fond de la plaine, le jour suivant dans les coteaux de ‘Tannique’ ou de ‘la Taillade’, le virus du champignon je le tiens de ma grand-mère.
Nous partions toutes les trois avec ma sœur, tenant au bras notre panier en osier jaune comme l’or.
Marraine comme nous l’appelions avec son bâton tapait fort les haies pour faire le passage et disait à voix basse « cherchez par ici ; il en pousse d’habitude ».
Quelques minutes après j’avançais au milieu des ronces, et là, surprise, de beaux chapeaux à moitié cachés sous les feuilles mortes puis d’autres encore et tournant le regard derrière, d’autres toujours plus, ils étaient là pour nous.
Têtes noires ou marrons, gros ou petits, jeunes ou un peu passés, et même entamés par les limaces ; ils remplissaient notre panier et après quelques heures nous rentrions à la maison heureuses.
A la saison , les mois d’été écoulés et les fortes pluies calmées je m’échappe toute seule dans les bois, j’écoute les bruits de craquement de branches, des oiseaux et autres animaux sauvages surpris de ma présence et souvent je me réjouis de trouver ces précieux cèpes qui font le régal de nos repas de famille.

Ua cuelhuda de camparòus?

Praube de jo! E que pòdi díser? Qu’i soi anat sonque un dia. Qu’i a un bosquet, non i a pas qu’ua camada de la maison. Qu’i èi trobat dus joens qui hasèvan cross dab las bicicletas e que m’an dit: « Ne vatz pas trobar gran causa, que i a tròp de monde qui son passats per aquí ». Totun qu’èi cercat un chic, qu’èi hèit ua passejadeta e que soi tornat.
Ne soi pas estat hèra valent entà cercar camparòus aquesta annada.

Gerard Daviaud