Le desman sona la trompeta d’alarma de l’ecologia dins los Pirenèus
Sandoz
Le desman sona la trompeta d’alarma de l’ecologia dins los Pirenèus
Entrevista de Monsur Alban le Desman que manifesta per sauvat le son liòc de vida menaçat per la polucion e l’activitat umana. Per manifestar, Monsur Desman refusa de se montrar dins les rìus dels Pirenèus. Hèm la rencontra d’un bioindicator de la natura dels Pirenèus.
Azalaïs reportaira : Avant de vos encontrar, vos avem cercat bèth temps dins las Pirenèus. Perque amagatz vos°? Ont podèm vos trovat ?
Monsur Alban le Desman : Nos autròs, les desmans, èm plan discrets, se montram pas sovent e ne sèm pas sovent espiar de medish per les sientifics. Ont jamais observar desmanets. Em pas ua espècia qu’aime viure en grop. Em semi-aquatics. Demoram dins les traucs de la riva remplec dembe brigalhas, huelhas, e erba. Nos desplaçam dins l’aiga de bona qualitat. Em nueitiu. Sortissèm le jorn sonque per la sason dels ammors entre febrièr e mai.
Azalaïs reportaira : Avètz dit qu’ètz solitàri mas avètz segurament de la familha. Etz nombros ? Podètz vos presentar e presentar la vos familha ?
En 20 ans, le mia aire
de reparticion a
diminuat de 50 a 60%
Monsur Alban le Desman : Alavetz, ne l’ai pas encara dit, mas mon nom complet es Alban “Galemys pyrenaicus pyrenaicus”. Soi endemic de las Pirenèus. Ai un cosin que vive dins le quart nòrd-oèst montanhós de la Peninsula Iberique (nòrd de l’Espanha e deu Portugau). Se sona “Jordan le Desman” mas les sientifics l’apèran “Galemys Pyrenaicus Rufulus”. Nòstas familhas an estat descobertas en 1811. Em classats dins le mamifèr, insectivòr, de la susfamilla del desmaninae, susespècia Galemys Pyrenaicus Rufulus per Jordan e susespècia Galemys Pyrenaicus. Pyrenaicus per ieu.
Ai tanben un segond cosin que se sona “Ivan le Desman” mas le son nom donat per les sientifics es “Desmana moschata.”. Demora dins la Russia e la Laponia.
En 1763, Buffon (1707-1788) a publicat un article sus un aujòl d’Ivan en son enciclopedia « Sur les époques de la nature ». A classat son aujòl en l’orde des carnassèrs, familha des insectivòrs, susfamilha desman. Precisa que a ua aulor insuportabla : « L’ondatra et le desman sont, au reste, les seuls animaux des pays spetentrionaux qui donnent du parfum, car l’odeur du castoreum est très désagréable » [Buffon, enciclopedia vol.10, p.108] Ne li a pas hèr trop plase.
Ai tanben la mia familha. Ai de 3 a 4 desmandets a caduna portada. Ma femna les hè popar dura a quaucòm pròch 4 semanas puèi les neuris. Ièu, soi libre, ne vivir pas dambe eths, se demescla plan sen ièu.
Azalaïs reportaira : Coma hètz per susvìver dins las Pyreneus en ibern, ibernatz ?
Monsur Alban le Desman : Non, iberni pas pr’amor la naturo m’a plan prevesit. Ma foradura a duas jaças : la primera intèrne composada d’un peluishon serat e estanc e d’ua segunda extèrna de longs pels. Permeten de crear ua jaça d’aire isolanta que me protetja de l’aiga e de la fredor. Ma foradura es gris-bruna lusent, mais clar sus l’esquina quasi blanca sus le ventre.
En mès d’aquò, podi trovar de minjar en totas las sasons gràcias a ma caracteristica principala : la mia trompa. Es un vertadier organ de susvida. Mesura a quaucòm pròch 2 o 3 cm nascut de la sadadura entre ma pòt superiora e ma naritz. Es mobila, pot préner causas e a organes tactils (vibrissas). A tanben dus autres organes : le prumer l’organ d’Eimer que dectecta a distància les objects, lo segond l’organ de Jacobson que detecta las aulors. Pòt detecta de 5 a 10 cm pas mai dins les rius mon minjar plan especializat : larvas d’invertevrats benthiques e rheophiles. En mès emeti ultra-sons.
Azalaïs reportaira : Podèm vos subernomar “rat-trompeta”.
Monsur Alban le Desman : E perque pas “ taupa de las Pirenèus” Bon Diu !
Azalaïs reportaira : Excusatz-me, èra ua badinada. Mas disetz-nos, dins aquèstas beròias montanhas avètz de predators ?
Monsur Alban le Desman : Oc, malurosament ! Se sonan la loira, le bechet e le cavanèl. Le mès dangeròs s’apera l’òme : destrusìs mas còishas, diminua e poluìs mon espci de vida. Hè desaparèisher mon minjar plan especializat. Es la consequència de sus activitats e sus amainatjaments : destruccion de las ribas, creacions idroelectrics e idraulics, trepilhament dels cors d’aigas.
Colleccionaires me tua volonterament. Tanben piscicultors me destrusissen per menca de coneishença me considerant coma ua menaça de predacion…
En 2008 soi classat coma « vulnerable » e en 2009 coma « Quasi menaçat ». En 20 ans, le mia aire de reparticion a diminuat de 50 a 60%.
Azalaïs reportaira : Totun, coneishètz pas òmes que ensejan de vos adjudar e de vos protegir ?
Monsur Alban le Desman : En viatge a Tolosa, ai visitat le bureu del associacion “Life+Desman”. Ei aprenut que dumpuèi 2010, Plans Nacionaus son lançats per ensajar de preservar ma familha desman. Per exemple, “Life+ Desman” a realisat un plan de sauvament de 2014 a 2020.
En conlcusion, arestatz de me persecutar ! Soi endemic de las Pirenèus e soi un vertadier aneth de la sua biodiversitat. Per me sauvar, vos cal preservar la qualitat de mèus rìus, e le calme de las montanhas. En preservant mon espaci de vida e ma familha, preservatz la biodiversitat de las Pirenèus.
Azalaïs