Earendel: record broken!

Leà

Lo Telescòpi Spaciau Hubble (Hubble Space Telescope) qu’a detectat l’estala mes luenhèca de l’univèrs. Que s’apèra Earendel. Qu’ei situada a 12,9 miliards d’annadas-lutz.

Entà compréner, la lutz que travèrsa l’espaci a la vitessa… de la lutz. Se’u cau 1 annada tà percórrer la distància enter l’estela qui emet la lutz e nosautes, que disen que l’estela ei situada a 1 annada-lutz. Mès, de segur, la lutz que receben qu’ei partida 1 annada avant de l’estela.

Atau, la lutz d’Earendel vista per Hubble qu’ei partida 12,9 miliards d’annadas a, qu’ei a díser a la debuta de l’univèrs, sonque 900 milions d’annadas après lo Big Bang. Rebrembe: l’univèrs qu’a 13,8 miliards d’annadas.

L’estela qu’ei milions de còps mes luminosa que lo sorelh e qu’ei mes bèra [gròssa] au mens 50 còps mès que lo sorelh.

 

Hubble que l’a vist mercés au fenomèn de lentilha gravitacionau. Qu’ei a díser qu’un amàs de galaxias situat enter Earendel e la Tèrra a obrat coma ua lópia [loupe en français].

 

Entà ne saber mes, l’ESA que va orientar lo telescòpi spaciau James Webb, partit lo 25 de deceme de 2021, sus aquesta estela.

Earendel qu’ei un vielh mot anglés que venguen de Auziwandilaz (caminaire luminós). Qu’ei lo nom balhat a l’estela deu maitin, Eosphoros. JRR Tolkien qu’avèva nomat Eärendil un deus sons presonatges deu Silmarillion.